Bijzondere Strafgevangenis

De geschiedenis van De Bijzondere Strafgevangenis gebouwd door J.F. Metzelaar en W.C. Metzelaar op het terrein van het Blokhuis in Eclectische stijl. In 1870-1877 bouwde J.F. Metzelaar ter vervanging van de bestaande gebouwen een nieuwe Bijzondere Strafgevangenis voor straffen langer dan vijf jaar tot levenslang.

De nieuwbouw, volgens het Pennsylvania-systeem was mede ingegeven door een spectaculaire ontvluchting van zes gevangenen in 1868. In 1892-1894 werd door zijn zoon en opvolger W.C. Metzelaar een cellenvleugel toegevoegd. Hij had in de jaren 1889-1891 al het Huis van Bewaring aan de oostzijde toegevoegd. Van het oorspronkelijke Blokhuiscomplex, dat enkele interessante onderdelen bevatte, resteert nog een gevel uit1861 aan de Keizersgracht en werd het oude grondplan van binnenplaatsen met daaromheen gelegen gebouwen aangehouden. bron rijksmonumenten.

Sluiting van de Bijzondere strafgevangenis eind 1969

Toen na 6 jaar rust op 24 mei 1976 het oude Leeuwarden weer in gebruik werd genomen, zij het nu als uitbreiding van het huis van bewaring en niet meer als gevangenis, behoefde er bijv. aan de cellenvleugel niet eens zoveel te gebeuren. Doordat het een eigen bestaan ging leiden naast dat van het reeds bestaande huis van bewaring dat immers eertijds een aantal van de voorzieningen van de gevangenis had overgenomen, moest er op het gebied van recreatie en arbeid en ook wat betreft de badafdeling wel het een en ander gemaakt worden.   

De capaciteit werd gebracht op 80 plaatsen (naast de 67 van het eigenlijke HvB). Als bevolking kreeg Leeuwarden, zoals bekend, die groep van veroordeelden die een zogenaamd lopend vonnis hebben gekregen en die zich na herhaalde oproep niet hebben gemeld voor de ten uitvoering van dit vonnis. Deze gedetineerden worden strikt gescheiden gehouden van de preventief gedetineerden en zien hen in principe alleen zondags in de kerk. De scheiding is in zoverre niet waterdicht dat enige cellen in deze B-vleugel door preventieven voor wie geen plaats is in het eigenlijke huis van bewaring gebruikt worden.

Plattegrond van de Bijzonder Strafgevangenis en Huis van Bewaring te Leeuwarden.

Directeurskamer, een kamer met een bijzonder verhaal. Het interieur van de directeurskamer is in de jaren 1950 aangepast, de lambrisering en de haard zijn toen aangebracht. 

A.B.R. Jansen. Hij had in de moeilijke oorlogsjaren de kastanjes uit het vuur mogen halen en werd zelfs gearresteerd; hij verbleef geruime tijd in het concentratiekamp Amersfoort en keerde werkelijk uitgemergeld terug. Zijn vrouw en dochter woonden in de directeurswoning aan het Blokhuisplein.

Bij de wet van 28 Juni 1851 (Staatsblad No. 68) werd het stelsel van eenzame opsluiting ingevoerd; aanvankelijk voor de tijd van hoogstens één half jaar. Dit maximum is in de loop der jaren geleidelijk verhoogd.  „Gevangenisstraf van vijf jaren of minder wordt geheel, gevangenisstraf van langeren duur gedurende de eerste vijf jaren „in afzondering ondergaan Ingeval de veroordeelde meerdere „gevangenisstraffen achtereenvolgens moet ondergaan.

Bijzonder verhalen over de Bijzondere Strafgevangenis Leeuwarden. Gevangenen vertellen hun indrukwekkende ervaringen. 

Persoonlijke verhalen uit de periode 40-45 die gespeeld hebben in de Bijzondere Strafgevangenis.