Willem Hendrik Suringar

Biografie Willem Hendrik Suringar (1790-1872)

Suringar werd geboren in Leeuwarden, uit een Oranjegezind burgerlijk gezin. Zijn vader was ambtenaar en zijn grootvader was burgemeester van Leeuwarden. Zij dankten hun posities aan hun oranjegezindheid en goede band met jonkheer Willem Hendrik van Hambroick, die in Leeuwarden de vertrouweling was van stadhouder Willem V. Na de komst van de patriotten en de vlucht van de stadhouder verloren grootvader en vader hun baan. De burgemeester vertrok met twee zoons naar het Duitse Lingen, maar vader Suringar bleef in Leeuwarden waar hij in zijn levensonderhoud voorzag met een wijnhandel en later met de handel en productie van Friese groene verf. Zoon Willem moest vanaf zijn twaalfde assisteren op het kantoortje van zijn vader, ook al had hij graag voor predikant willen studeren. Op het kantoor verveelde hij zich en begon beschouwende teksten te schrijven.

Vrij vlot daarna richtte hij op vijftienjarige leeftijd met schoolkameraden een leesclubje op. Na enkele jaren verliep dat leesclubje door onderlinge ruzie over de boekenkeuze, maar vooral vanwege de druk van de jonge Willem op de leden om lezingen te houden. Zijn spreekvaardigheid gebruikte hij niet alleen in de leesclub, maar ook in het departement Leeuwarden van het Nut. Een van de lezingen die hij hield ging over John Howard en de ontmoeting die zijn grootvader had gehad met deze gevangenishervormer. Howard was in zijn ogen een held. Deze Engelsman paste in zijn ideeën over heldendom waarin de voorbeeldrol van helden van grote betekenis was voor de opvoeding.

Suringars lezing en een gedicht van een bevriende dichter hadden uiteindelijk de oprichting van Het Nederlandsch Genootschap tot Zedelijke Verbetering als resultaat. Onder Suringars bezielende leiding ontwikkelde dit landelijke genootschap tot verbetering van het lot der gevangenen zich tot een invloedrijke instelling. Suringar ontwikkelde zich in Leeuwarden tot een betrokken bestuurder van het Genootschap. Hij gaf lezingen aan de gevangenen, correspondeerde met gevangenen waar mogelijk en gaf, waar nodig en verantwoord, ondersteuning. Hij hielp met het opzetten van een gevangenisbibliotheek en startte met nauwkeurige beschrijvingen van gevangenen, zodat hij overwogen kon beslissen of ondersteuning zinvol was. Hij ontving zelfs gevangenen aan huis.

In de zeventien jaar dat hij werkte voor de gevangenen in Leeuwarden zou hij meer dan duizend ontslagen gevangenen thuis hebben ontvangen. Suringars invloed op het gevangeniswezen in Leeuwarden was groot door de goede samenwerking met de regenten van de gevangenis. Zijn afkeer van het zalenstelsel en voorkeur voor de cellulaire gevangenis kwam in Leeuwarden al naar voren. Samen met regent L.G. Bouricius begon hij vanaf 1836 met de classificatie van gevangenen om de nadelen van gezamenlijke opsluiting te beperken. Door zijn uitgebreide netwerk in Leeuwarden en uiteindelijk ook de landelijke invloed van zijn Genootschap en de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen wist hij veel tot stand te brengen.

Hij was eveneens erg actief op het gebied van armenzorg en onderwijs. Hij zag de noodzaak in van een betere kennisontwikkeling en het bestrijden van armoede om de criminaliteit terug te dringen. Zijn enorme werklust en inzet eisten uiteindelijk hun tol. Hij voelde zich eind jaren dertig overwerkt en besloot uiteindelijk, na een proefperiode, in 1840 naar Amsterdam te verhuizen. Vanuit de hoofdstad kreeg hij steeds meer internationale contacten door zijn talrijke reizen in het buitenland. Hij was daar in Leeuwarden al mee begonnen. Zijn optreden in het buitenland op congressen en de bezoeken aan allerlei instellingen maakten hem een autoriteit op het gebied van het gevangeniswezen, niet zozeer theoretisch, maar meer vanuit zijn praktische ervaring die hij had opgebouwd.

Deze ervaring (en hulp van het Genootschap) zou hij ook gebruiken bij het beïnvloeden van de regering toen de mogelijke invoering van de kettingstraf werd besproken, maar later ook in het bestrijden van de doodstraf. Een van de mooiste successen was de totstandkoming van de cellulaire gevangenis in Amsterdam. Daarmee was zijn wens in vervulling gegaan om gevangenen individueel te benaderen en proberen ze via een innerlijke bekering in de cel weer op het rechte pad te krijgen. Hij had echter ook al gemerkt dat lang niet alle criminelen door morele en opvoedkundige lessen beïnvloedbaar waren. Daarom probeerde hij zich ook meer te verdiepen in de behandeling van criminele jongeren naar een voorbeeld van het Franse Mettray. Hij slaagde erin ook een Nederlands Mettray te stichten, maar mocht daar helaas geen criminele maar alleen verwaarloosde jongeren opvoeden. Suringar stierf in 1872 en werd op zijn geliefde Mettray in de buurt van Zutphen begraven.

In september 2022 werd een plaquette over deze belangrijke Leeuwarder op diens vroegere woonhuis
(Grote Hoogstraat 18 te Leeuwarden) onthuld door Suringars biograaf Jo Egging en wethouder Hein Kuiken.
(Tekst Jo Egging)

Willem Hendrik Suringar (1790-1872) Een ‘filantroop’ in Nederland en Europa

Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de rector magnificus prof. dr. J.H.J.M. van Krieken, volgens besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op woensdag 8 mei 2019 om 16.30 uur precies door Johannes Theodorus Egging geboren op 19 juli 1951 te Pannerden.

• Persoonlijke Strijd en Overwinningen: Persoonlijke Strijd en Overwinningen: Gedurende zijn carrière ondervond Willem Hendrik Suringar een reeks uitdagingen die zijn toewijding aan zijn missie en het welzijn van anderen kenmerkten. Als pionier in de hervorming van het gevangeniswezen moest hij wellicht opkomen tegen heersende opvattingen en bureaucratische obstakels.
  
  Suringars persoonlijke strijd kan worden belicht door momenten waarop zijn visie op gevangenisreformatie niet onmiddellijk werd omarmd. Het doorbreken van traditionele denkwijzen en het overtuigen van anderen van de noodzaak tot verandering, vooral in een tijd waarin gevestigde praktijken de norm waren, getuigt van zijn vastberadenheid.
  
  Zijn overwinningen kunnen worden benadrukt door specifieke projecten die hij heeft geleid of geïnitieerd. Bijvoorbeeld, de oprichting van een gevangenisbibliotheek, het bevorderen van de classificatie van gevangenen, en zijn inzet voor de cellulaire gevangenis in Amsterdam waren mogelijkheden waarin hij obstakels overwon en positieve veranderingen bewerkstelligde.
  
  Deze persoonlijke strijd en overwinningen bieden een dieper inzicht in Suringars karakter, veerkracht en zijn vastbeslotenheid om zijn idealen na te streven, ondanks mogelijke tegenstand. Het laat zien dat zijn bijdrage aan het gevangeniswezen niet alleen professioneel, maar ook persoonlijk gedreven was, waardoor zijn nalatenschap des te indrukwekkender wordt.

• Opmerkelijke Projecten: Oprichting van een Gevangenisbibliotheek: Als voorvechter van educatie binnen detentiecentra, initieerde Suringar de oprichting van een gevangenisbibliotheek. Deze onderneming bood gevangenen toegang tot literatuur en kennis, met als doel hun intellectuele ontwikkeling te bevorderen en hun re-integratie in de samenleving te vergemakkelijken.
  
  Classificatie van Gevangenen: Samen met regent L.G. Bouricius begon Suringar in 1836 met de classificatie van gevangenen. Dit project had tot doel de nadelen van de gezamenlijke opsluiting te beperken door gevangenen te categoriseren op basis van hun gedrag en achtergrond. Het was een baanbrekende stap in de richting van een meer individuele benadering van detentie.
  
  Realisatie van de Cellulaire Gevangenis in Amsterdam: Een van de hoogtepunten van Suringars carrière was zijn betrokkenheid bij de totstandkoming van de cellulaire gevangenis in Amsterdam. Hiermee werd zijn visie werkelijkheid: gevangenen individueel benaderen, streven naar innerlijke bekering, en hen op het rechte pad brengen. Deze gevangenis was een tastbaar resultaat van zijn inzet voor hervorming.
  
  Deze opmerkelijke projecten weerspiegelen Suringars innovatieve benadering van het gevangeniswezen. Ze tonen niet alleen zijn vermogen om ideeën om te zetten in concrete acties, maar ook zijn streven naar humane detentieomstandigheden en het bieden van kansen voor rehabilitatie. Deze projecten blijven een belangrijk onderdeel van zijn erfenis, omdat ze de fundamenten legden voor een meer progressieve en mensgerichte benadering van strafrechtelijke kwesties.

• Internationale Invloed: Benadruk Suringars groeiende internationale invloed en de impact die hij had op het gebied van gevangenisreformatie buiten Nederland. Zijn aanwezigheid op internationale congressen en zijn bijdragen aan het debat over gevangenispraktijken voegen een breder perspectief toe.
  
  
• Levensbeschouwelijke Overwegingen: Hoewel er geen directe inzichten zijn in de persoonlijke levensbeschouwelijke overwegingen van Willem Hendrik Suringar, kunnen we aannemen dat zijn ethische kompas een rol speelde in zijn benadering van gevangenisreformatie en maatschappelijke verandering.
  
  Als een actieve participant in het Nederlandsch Genootschap tot Zedelijke Verbetering en de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, was Suringar waarschijnlijk gedreven door een diep geworteld geloof in het verbeteren van de morele en sociale vezels van de samenleving. Deze overtuigingen kwamen mogelijk voort uit ethische, mogelijk religieuze, principes die hij koesterde.
  
  Het afwijzen van het zalenstelsel en zijn voorkeur voor de cellulaire gevangenis kunnen worden geïnterpreteerd als een reflectie van zijn levensbeschouwelijke overtuigingen. Wellicht geloofde hij dat een meer individuele benadering van gevangenisstraf niet alleen rechtvaardiger was, maar ook in overeenstemming met zijn opvattingen over moraliteit en menselijkheid.
  
  Het is ook mogelijk dat Suringars betrokkenheid bij de hervorming van het gevangeniswezen en zijn inspanningen om de doodstraf tegen te gaan, voortkwamen uit een diepgeworteld geloof in de intrinsieke waarde van elk individu en het potentieel voor innerlijke bekering.
  
  Hoewel specifieke informatie ontbreekt, kunnen we redelijkerwijs aannemen dat Suringar's levensbeschouwelijke overwegingen een leidende rol speelden in zijn missie om positieve verandering te bewerkstelligen binnen de samenleving, vooral in relatie tot het gevangeniswezen en sociale rechtvaardigheid.
  
  
• Impact op Latere Generaties:  De erfenis van Willem Hendrik Suringar reikt verder dan zijn eigen tijd en heeft een blijvende invloed gehad op latere generaties. Zijn baanbrekende bijdragen aan het gevangeniswezen en zijn betrokkenheid bij sociale hervormingen hebben een positieve en duurzame stempel gedrukt op de Nederlandse samenleving.
  
  Een belangrijk aspect van Suringars nalatenschap is zijn rol in het vormgeven van een meer humane en individuele benadering van gevangenisstraf. De realisatie van de cellulaire gevangenis in Amsterdam, gebaseerd op zijn visie van innerlijke bekering en rehabilitatie, diende als een model voor latere ontwikkelingen in het gevangeniswezen. Zijn ideeën hebben mogelijk bijgedragen aan het geleidelijke verschuiven van de focus van straffen naar rehabiliteren, een trend die vandaag de dag voortduurt.
  
  Daarnaast heeft Suringar's werk bijgedragen aan de oprichting en ontwikkeling van organisaties zoals Het Nederlandsch Genootschap tot Zedelijke Verbetering en de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. Deze instellingen, gestoeld op principes van moraliteit en maatschappelijke vooruitgang, hebben wellicht als inspiratiebron gediend voor latere filantropische en sociale initiatieven.
  
  Zijn internationale invloed, verworven door zijn deelname aan congressen en zijn contacten in het buitenland, kan ook niet worden onderschat. Door zijn ervaringen te delen en best practices te verspreiden, heeft Suringar mogelijk bijgedragen aan de mondiale discussie over gevangenisreformatie en de verbetering van detentieomstandigheden.
  
  Bovendien kan de oprichting van een Nederlands Mettray, zij het gericht op verwaarloosde jongeren in plaats van criminele jongeren, worden gezien als een vroege stap in de richting van alternatieve benaderingen van jeugdcriminaliteit en jeugdzorg.
  
  In het bredere perspectief gezien heeft Willem Hendrik Suringar met zijn visionaire ideeën en toegewijde inspanningen niet alleen de gevangenispraktijken in zijn tijd getransformeerd, maar heeft hij ook de weg geëffend voor een meer empathische en effectieve aanpak van strafrechtelijke kwesties in de jaren die volgden. Zijn impact op latere generaties is niet alleen meetbaar in institutionele veranderingen, maar ook in de blijvende invloed van zijn ethische principes op het maatschappelijk bewustzijn. (Bron OpenAI)