Elektronische Detentie

Elektronische detentie wordt in ons land sinds eind 2001 toegepast. Elektronische detentie is het tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf op een plaats buiten de inrichting , meestal thuis. De aanwezigheid van betrokkene op die plaats wordt gecontroleerd door middel van technische voorzieningen. Ook in DeBlokhuisPoort was een proef met Elektronische Detentie toegepast. In het voorgebouw op de eerste etage boven de portiersloge aan de Keizersgracht van het Huis van Bewaring werd een slaapvertrek, keuken, douches en een leefruimte gecreëerd. 

De gedetineerden waren overdag aan het werk bij een werkgever buiten het Huis van bewaring. De enkelband zorgde ervoor dat de gedetineerde in beeld bleef en zo werd zijn vrijheid beperkt. Overdag bij de werkgever en na werktijd terug naar het Huis van bewaring. In 2015 is landelijk het gebruik van de elektronische enkelband afgeschaft. Hiervoor in de plaats is een regeling gekomen waarbij de gedetineerden vanuit alle inrichtingen met verlof kunnen en onder voorwaarden aan het werk kunnen buiten de inrichting.   

Elektronische detentie moet niet verward worden met elektronisch toezicht. De term elektronisch toezicht ziet toe op de elektronische middelen waarmee wordt gecontroleerd of een persoon de voorwaarden of verplichtingen naleeft, die in justitieel kader zijn opgelegd. Elektronisch toezicht kan worden toegepast met het oog op het controleren van een verbod om gedurende bepaalde periodes een bepaalde plaats, bijvoorbeeld de eigen woning, te verlaten. Ook in het kader van een contact- of straatverbod  kan elektronisch toezicht werken. Het systeem geeft een melding indien de betrokkene te dichtbij bij het ‘slachtoffer’ in de buurt komt. 

Elektronische Detentie als proef.
Proef met drie elektronische detentiehuizen. DEN HAAG, 6 september 2001. Justitie begint dit najaar nog met een experiment met de zogeheten elektronische detentiehuizen, waar gedetineerden de laatste dagen van hun straf onder elektronisch toezicht zullen uitzitten. Zo hoopt minister Korthals van Justitie cellen in reguliere gevangenissen vrij te maken voor nieuwe gevangenen. Dit heeft de minister gisteren aan de Tweede Kamer laten weten. Korthals had deze maatregel al in juni aangekondigd.

De drie huizen komen in Breda, Veenhuizen en Leeuwarden en bieden plaats aan 56 gedetineerden. Nog niet duidelijk is of de huizen in woonwijken komen te staan. De bedoeling is dat een gedetineerde, die een zender in de vorm van een enkelband draagt, 's nachts en in het weekend zal verblijven in het detentiehuis. Overdag volgen de gedetineerden dagprogramma's buiten de muren van het detentiehuis. Via de computer zijn de gedetineerden nauwkeurig te volgen. Bovendien worden de detentiehuizen 24 uur per dag beheerd door medewerkers van Justitie.

Wanneer een gedetineerde zich niet houdt aan de regels, zoals niet op tijd terugkomen in het huis, moet hij of zij weer terug naar de penitentiaire inrichting. Het enige criterium waaraan gedetineerden moeten voldoen om in zo'n huis terecht te komen, is dat ze een `beperkt straf restant' hebben. De aard van het gepleegde delict speelt bij de selectie geen rol. De woordvoerder van Justitie: “Het heeft geen nut om bijvoorbeeld zedendelinquenten uit te sluiten. Het gaat immers om mensen die zeer binnenkort sowieso vrijkomen.”

Zoals hierboven aangekondigd startte in november 2001 een proef waarbij gedetineerden met een enkelband betaald werk buiten de penitentiaire inrichting konden gaan uitvoeren. Ook in het Huis van bewaring DeBlokhuisPoort in Leeuwarden draaide tot februari 2002  dit experiment met de naam Elektronisch Detentiehuis., waarbij werd samengewerkt met Mareon, een landelijk re-integratiebedrijf. Het was succesvol en haar tijd ver vooruit en werd al snel in meer penitentiaire inrichtingen toegepast. De uitvoering van elektronische detentie lag bij medewerkers van DJI van vijf deelnemende penitentiaire inrichtingen, waar de deelnemers ED zijn ondergebracht.

Den Haag, 22 maart 2013. In het Regeerakkoord is afgesproken dat de algemene detentiefasering wordt afgeschaft. Dit houdt in dat alle bestaande externe vrijheden, zoals het penitentiair programma en het re-integratieverlof, komen te vervallen. In de plaats hiervan zal Elektronisch Detentie (ED) worden ingevoerd. Mede in het licht van het zoveel mogelijk beperken van de personele consequenties voor het DJI-personeel zal DJI belast worden met de uitvoering van Elektronisch Detentie.

Tot de invoering van Elektronisch Detentie (ED) is reeds besloten in het kader van het Lenteakkoord. Op dit moment wordt gewerkt aan een wetsvoorstel dat de toepassing van Elektronisch Detentiehuis in de praktijk regelt. Het kabinet is van mening dat detentie met Elektronisch Detentiehuis zo veel mogelijk in het teken van arbeid dient te staan. ED’ers met een dienstverband zullen in staat worden gesteld hun verplichtingen na te komen die voortvloeien uit dat dienstverband.

Tevens zullen gedetineerden met Elektronisch Detentiehuis, die recht hebben op een uitkering, in de gelegenheid worden gesteld hun sollicitatieverplichtingen te vervullen. In samenspraak met de gemeentes en andere relevante partijen wordt daarnaast de komende tijd maximaal ingezet op arbeid. Verwacht wordt dat de combinatie van insluiting van gedetineerden bij wie dat noodzakelijk is met elektronische detentie voor delinquenten bij wie dat verantwoord is tot een reductie van de recidive zal leiden. Met name het kunnen verrichten van arbeid speelt hierbij een grote rol. Tegelijkertijd kan met de invoering van Elektronisch Detentiehuis de vraag naar intramurale detentiecapaciteit op een verantwoorde manier aanzienlijk worden teruggedrongen. Het streven is dit wetsvoorstel medio dit jaar aan uw Kamer voor te leggen.

Het invoeren van Elektronisch Detentie is een verdere stap in het aanscherpen van het externe vrijhedenbeleid van DJI. In mijn brief van 8 november 2013 heb ik uw Kamer geïnformeerd over de invoering van het systeem van promoveren en degraderen, waarmee op een gestandaardiseerde wijze goed gedrag kan worden beloond en verkeerd gedrag kan worden gecorrigeerd. De eigen verantwoordelijkheid van de gedetineerde staat hierbij voorop. Interne vrijheden (meer bewegingsruimte binnen de muren) en externe vrijheden moeten in dit systeem worden verdiend.

Het toekennen van externe vrijheden maakt een geleidelijke overgang van de gedetineerde naar de maatschappij mogelijk, hetgeen uit een oogpunt van recidivebeperking van grote waarde is. Dit moet echter wel op een verantwoorde wijze plaatsvinden. Door externe vrijheden voortaan alleen in de vorm van Elektronisch Detentie te laten plaatsvinden, kan er met behulp van elektronische voorzieningen op worden toegezien dat de ED’er zich aan de voorwaarden houdt. Hiermee zijn de veiligheid van de samenleving en de belangen van slachtoffers en nabestaanden gediend. Uiteraard worden gedetineerden zorgvuldig gescreend alvorens Elektronisch Detentie wordt toegepast.

DJI zal hierbij intensief samenwerken met haar ketenpartners, waaronder de gemeenten. Indien een gedetineerde zich niet houdt aan de voorwaarden waaraan zijn elektronische detentie is verbonden, zal de gedetineerde in beginsel weer dadelijk intramuraal gedetineerd worden. Het wetsvoorstel Elektronisch Detentie voorziet er ook in dat Elektronisch Detentie aan «de voorkant» kan worden toegepast bij straffen korter dan zes maanden, tenzij de rechter in zijn vonnis de executie van de vrijheidsstraf door middel van Elektronisch Detentie expliciet heeft uitgesloten. Bij gelegenheid van de indiening van het wetsvoorstel wordt uw Kamer nader geïnformeerd over de vormgeving van Elektronisch Detentie.