Geheim register

Gevaarlijk geacht. Uit de strafgevangenissen Bijzonder zijn foto's van gevangenen. Voordat gevaarlijk geachte gevangenen uit de strafgevangenissen te Amsterdam, 's-Hertogenbosch, Hoorn, Leeuwarden, Leiden, 's-Hertogenbosch, Rotterdam en Utrecht werden ontslagen, stelde het ministerie van Justitie signalementen op en liet de vrij te komen gedetineerden fotograferen. Dit zogeheten Geheim register van ontslagen gevangenen begint in 1882 en loopt door tot 1897.  Dit register is te raadplegen op het Rijksarchief in Noord-Brabant en het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG) te Den Haag. Het CBG beheert ook het Algemeen Nederlandsch Politieblad 1852-1946, waarin in de rubriek 'gesignaleerde misdadigers' de aanhouding wordt gevraagd van verdachten, bij verstek veroordeelden en ontsnapte gevangenen. Het Rijksarchief in Drenthe beheert een bijzondere collectie van zo'n 5.000 signalementkaarten van personen uit de rijkswerkinrichting te Veenhuizen 1896-1901. Het betreft zogenoemde verpleegden', duizenden landlopers en kleine criminelen uit het hele land. De Groningse, Friese en Drentse 'verpleegden' zijn al gepubliceerd in genealogische jaarboeken. In de inschrijvingsregisters treft u vaak prachtige beschrijvingen van de gevangenen aan zoals de kleur van de ogen, de haren en de vorm van de neus. Vooral voor 1886 zijn er ook aparte signalementregisters bewaard gebleven. Onder de link Inleiding (hieronder) vindt u enige achtergrondinformatie met betrekking tot het Geheim Register van Ontslagen Gevangenen (afkomstig uit het register zelf). In de beschrijving die hoort bij de foto van de gevangene wordt verwezen naar de jaargang en het paginanummer waar u meer informatie over de betreffende persoon kunt vinden. Ook het bijbehorende registernummer, wat correspondeert met het fotonummer, staat vermeld. 

• Inleiding geheimregister  bron, Tresoar
• Foto's geheim register van ontslagen  (zoeken op: geheim register) bron, Tresoar

Gevangen op de glasplaat BSL In de bijzondere strafgevangenissen werden gevangenen op de foto gezet en vastgelegd op glasplaat. De techniek van de fotografie stond nog in de kinderschoenen. Haarscherpe foto's van gevangenen uit een periode van 1880 tot 1935. Er zijn 1804 glasplaten uit de Bijzonder Strafgevangenis Leeuwarden bewaard gebleven en bevinden zich nu in het  Nationaal Gevangenismuseum te Veenhuizen.