Harlingen

Harlingen, Scheerstraat 6

De gevangenis gebouwd in 1876 als Huis van Bewaring voor gedetineerden in de omgeving van Harlingen. Het gebouw werd gebruikt als gevangenis tot 1933, waarna het dienst deed als politiebureau en later als kantoorruimte.

Het gebouw heeft een opvallende voorgevel met een gevarieerd materiaalgebruik en detaillering, zoals de bekroning met de datering van de bouw in 1876. Ook aan de binnenzijde is het gebouw nog grotendeels in de oorspronkelijke staat en zijn nog enkele kenmerken van de voormalige gevangenis te herkennen.

De gedetineerden waren in Harlingen aanvankelijk in het raadhuis ondergebracht, dat tevens het kantongerecht huisvestte. In 1876 werd het nieuwe Huis van Bewaring gebouwd, zoals blijkt uit de datering op de bekroning van de gevel.

De voorgevel is verlevendigd door het gevarieerde materiaalgebruik, de raamvormen en de detaillering. De ontwerper is niet bekend, mogelijkerwijs is het de rijksbouwmeester J.F. Metzelaar, dan wel de gemeentearchitect.

Van gevangenis tot Jeugdherberg!

Het pand aan de Scheerstraat is niet alleen een gevangenis geweest, maar daarna ook een jeugdherberg. Jeugdherberg 'Het Kraaiennest'.  Deze herberg is onderdeel geweest van de NJHC. In de herberg was plaats voor 31 meisjes en 21 jongens. Periode van 1932 tot 1958.

Tegenwoordig is het gebouw in gebruik als kantoorruimte voor verschillende bedrijven en organisaties. Het is mogelijk om het gebouw van buiten te bezichtigen en er worden af en toe rondleidingen georganiseerd waarbij ook de binnenkant van het gebouw te zien is.

Gewaldige of geweldige alleen staat voor gevangenis maar (vaker en dan ook wel als geweldiger) voor de leidinggevende daarvan, de provoost.

De admiraliteit ontplooit zich te Harlingen (1654-1673)

De Tachtigjarige Oorlog was in 1648 beëindigd; handel en nijverheid bloeiden binnen de Republiek als nooit te voren. Ook Friesland deelde hierin. De conjunctuur zat mee, de bevolking in Friesland nam toe, waardoor ook in de steden het aanbod van arbeidskrachten groeide. De admiraliteit was welkom in Harlingen, wat blijkt uit het feit dat over haar gebouwen geen huur hoefde te worden betaald. De huisvesting echter liet te wensen over, waarop, mede op verzoek van de Staten van Friesland, in 1652-1653 het college verhuisde naar een ruimer complex aan de noordkant van de Zuiderhaven met bijbehorende pakhuizen, magazijnen, een werf met één helling, ligplaatsen voor schepen, een gevangenis en een kruithuis.

Vanaf ongeveer 1875 produceert de firma Johannes Hibma & Zoon (JHZ) sigaren van het merk 'Old Smoker'. Dat gebeurt niet hier, maar een straat verderop, op de Schritsen, waar de familie sigarenfabriek 'De Nederlanden' bezit. Het bedrijf is gevestigd op historische grond: in de voormalige gevangenis van de Friesche Admiraliteit.