Bijzondere Strafgevangenis

De Bijzondere Strafgevangenis van Leeuwarden: Een Historische Terugblik

Op het terrein van het Blokhuis verrees tussen 1870 en 1877 de Bijzondere Strafgevangenis, ontworpen door J.F. Metzelaar. Dit indrukwekkende gebouw in eclectische stijl verving de bestaande gevangenisfaciliteiten en bood onderdak aan veroordeelden met een straf van vijf jaar tot levenslang.

De nieuwbouw was gebaseerd op het Pennsylvania-systeem, een gevangenismodel dat individuele opsluiting bevorderde. De aanleiding voor de vernieuwing was een spectaculaire ontsnapping van zes gevangenen in 1868, wat de noodzaak van een beter beveiligde inrichting onderstreepte. Later, tussen 1892 en 1894, voegde Metzelaar’s zoon en opvolger, W.C. Metzelaar, een cellenvleugel toe. Hij had eerder, in de periode 1889-1891, het Huis van Bewaring aan de oostzijde gebouwd.

Sluiting en Hergebruik van de Gevangenis (1969-1976)

Eind 1969 sloot de Bijzondere Strafgevangenis haar deuren, waarna het gebouw zes jaar ongebruikt bleef. Op 24 mei 1976 werd het echter opnieuw in gebruik genomen, ditmaal als uitbreiding van het Huis van Bewaring, maar niet meer als zelfstandige gevangenis.

Plattegrond van de Bijzonder Strafgevangenis en Huis van Bewaring te Leeuwarden.

Directeurskamer, een kamer met een bijzonder verhaal. Het interieur van de directeurskamer is in de jaren 1950 aangepast, de lambrisering en de haard zijn toen aangebracht. 

A.B.R. Jansen. Hij had in de moeilijke oorlogsjaren de kastanjes uit het vuur mogen halen en werd zelfs gearresteerd; hij verbleef geruime tijd in het concentratiekamp Amersfoort en keerde werkelijk uitgemergeld terug. Zijn vrouw en dochter woonden in de directeurswoning aan het Blokhuisplein.

Bij de wet van 28 Juni 1851 (Staatsblad No. 68) werd het stelsel van eenzame opsluiting ingevoerd; aanvankelijk voor de tijd van hoogstens één half jaar. Dit maximum is in de loop der jaren geleidelijk verhoogd.  „Gevangenisstraf van vijf jaren of minder wordt geheel, gevangenisstraf van langeren duur gedurende de eerste vijf jaren „in afzondering ondergaan Ingeval de veroordeelde meerdere „gevangenisstraffen achtereenvolgens moet ondergaan.

Bijzonder verhalen over de Bijzondere Strafgevangenis Leeuwarden. Gevangenen vertellen hun indrukwekkende ervaringen. 

Persoonlijke verhalen uit de periode 40-45 die gespeeld hebben in de Bijzondere Strafgevangenis.

De "Schijnwerper" belicht de dagelijkse gebeurtenissen en persoonlijke verhalen binnen de Bijzondere Strafgevangenis Leeuwarden. Het blad heeft een eigen unieke bijdrage geleverd aan onze gemeenschap.